Instytucje kultury – muzea, galerie sztuki, teatry, kina, domy kultury, by wymienić tylko te najczęściej spotykane – są szczególnym rodzajem podmiotów, które posiadają własną regulację prawną. Specyfika działalności opartej o twórcze, artystyczne działania albo funkcje edukacyjno-badawcze, skutkuje też koniecznością specyficznego podejścia do kwestii wynagradzania osób zatrudnionych w tych instytucjach. Książka to kompleksowe i praktyczne omówienie problematyki wynagrodzeń pracowników instytucji kultury, zarówno twórców oraz artystów, jak i osób zajmujących się szeroko pojętą obsługą takich instytucji i kwestiami technicznymi związanymi z ich działalnością. Przygotowano ją na podstawie aktualnie obowiązujących regulacji prawnych dotyczących płac w instytucjach kultury, czyli: ustawy z 25.10.1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 87), rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 22.10.2015 r. w sprawie wynagradzania pracowników instytucji kultury (Dz.U. z 2015 r. poz. 1798), regulacji Kodeksu pracy odnoszących się do pracowników instytucji kultury, regulacji Kodeksu cywilnego odnoszących się do wykonawców umów cywilnoprawnych. Natomiast tematykę podatkowo-składkową omówiono na podstawie najnowszych regulacji: ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.), ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.) – z szerokim odniesieniem się do najnowszych interpretacji podatkowych oraz opinii organów rentowych. Szereg przykładów i rozwiązań zawartych w publikacji oparto o najnowsze i aktualne orzecznictwo sądowe, w szczególności Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, ale także Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W książce zaprezentowano przekrojowo kwestie płacowe, począwszy od sposobu uregulowania wynagrodzeń pracowniczych w przepisach płacowych, poprzez praktyczne wskazówki i przykłady, które pokazują: jak określić wynagrodzenia w umowach poszczególnych pracowników, jakie składniki należy uwzględnić, ustalając pensje pracownicze, jak obliczyć wynagrodzenie, np. za godziny nadliczbowe, za przepracowaną część dnia lub miesiąca. Dla instytucji artystycznych takich jak teatry, opery czy filharmonie istotną kwestią jest wynagradzanie artystów i twórców za dzieła, jakie powstaną w ramach ich obowiązków pracowniczych. W książce omówiono zatem sposób określania takiego wynagrodzenia, z uwzględnieniem praw autorskich. Nie mogło też zabraknąć w niej przedstawienia rozwiązań płacowych dotyczących sytuacji używania przez pracownika artystycznego w pracy własnych instrumentów, rekwizytów, narzędzi itp. Ważne miejsce zajmuje w książce także tematyka związana z wynagrodzeniami kadry kierowniczej, omawiająca obowiązujące unormowania tzw. ustawy kominowej tj. ustawy z 3.3.2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2136), jako że osoby te muszą mieć ustalone wynagrodzenie z uwzględnieniem ograniczeń wprowadzonych tą ustawą. Poza kwestiami kształtowania wynagrodzeń pracowników instytucji kultury publikacja omawia także szczegółowo sposoby kształtowania wynagrodzeń osób niebędących pracownikami, czyli osób zatrudnionych w instytucjach kultury na podstawie umów cywilnoprawnych – przede wszystkim zleceniobiorców i wykonawców umów o dzieło. W odniesieniu do tych zagadnień w książce można znaleźć rozwiązanie takich problemów jak: kształtowanie wynagrodzeń zleceniobiorców pod kątem zastosowania przepisów o minimalnej stawce godzinowej, ustalanie wynagrodzeń w przypadku wykonawców zbiorowych zleceń, odejście od godzinowej stawki wynagradzania zleceniobiorcy – kiedy i w jakich warunkach jest to dopuszczalne. Książka omawia także szeroko kwestie wynagradzania wykonawców dzieł, ze szczególnym uwzględnieniem – ważnych dla twórców i artystów – kwestii praw autorskich oraz należności z tytułu eksploatacji tych praw i dzieł. Publikacja zajmuje się jednak nie tylko problematyką ustalania wynagrodzeń – tak pracowników, w tym również zajmujących kierownicze stanowiska, jak i wykonawców kontraktów cywilnoprawnych – ale także sprawami rozliczeń wynagrodzeń i kontroli ich wypłacania. Szeroko omówiona jest więc problematyka podatkowa i kwestie ubezpieczeń społecznych – oskładkowania wynagrodzeń z tytułu różnych podstaw wykonywania pracy w instytucjach kultury. W książce Czytelnik znajdzie następujące informacje: jak prawidłowo kwalifikować przychody z poszczególnych umów, jakie benefity mogą przysługiwać zatrudnionym i jaki jest ich wpływ na oskładkowanie i opodatkowanie wynagrodzeń, jak prawidłowo zastosować koszty uzyskania przychodu w poszczególnych umowach i jak zmniejszyć należny podatek, kiedy zastosować ulgi przewidziane ustawami, w jaki sposób można zredukować obciążenia z tytułu składki zdrowotnej. Ważną częścią publikacji jest dokładne omówienie zasad oskładkowania umów cywilnoprawnych, z uwzględnieniem najnowszego orzecznictwa SN i NSA dotyczącego kwestii odróżnienia umów o dzieło od umów zlecenia, co ma kolosalne znaczenie dla rozliczenia wynagrodzeń osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. W książce Czytelnik znajdzie odpowiedzi na następujące pytania: jak prawidłowo opracować regulamin wynagradzania instytucji kultury, jakie dodatki płacowe i w jakich kwotach należy zapewnić pracownikom, gdzie i na jakich zasadach należy ustalić wynagrodzenie dyrektora, a gdzie – jego zastępców, kiedy wypłacić nagrodę jubileuszową w wyższej kwocie, gdy otrzymano nową dokumentację stażu pracy, które zwolnienia od pracy uprawniają do wynagrodzenia i w jakiej wysokości, czy można pracować po godzinach bez polecenia dyrekcji i za jakie wynagrodzenie, jakie składniki pensji wchodzą do podstawy wymiaru dodatków za nadgodziny, jak obliczyć wynagrodzenie i ekwiwalent urlopowy, mając różne składniki wynagrodzenia: stałe i zmienne, czy i w jaki sposób obliczyć wynagrodzenie urlopowe dla pracownika, który długo chorował, czy można ustalić limit godzin ponadwymiarowych dla niepełnoetatowca na poziomie normy kodeksowej czasu pracy, do jakiej kwoty można dokonywać potrąceń, gdy pracownik jest zatrudniony na niepełny etat, czy i w jakim zakresie wolno potrącać należności z zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, jak obliczyć zaliczkę na podatek po przekroczeniu wyższego progu dochodowego, jak kształtuje się dochód osób uprawnionych do ulg – młodych pracowników, rodziców, seniorów, jaka jest składka na ZUS, gdy zleceniobiorca pracuje na etacie w innym miejscu, ale w niepełnym wymiarze, czy występ sceniczny to dzieło, czy jednak zlecenie, jak przygotować dokumentację płacową w razie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy. Do publikacji dołączono również przydatne wzory dokumentów w wersji edytowalnej, takie jak m.in.: wzór regulaminu wynagradzania, wzór umowy zlecenia, wzór umowy o dzieło – z różnymi wariantami wynagrodzeń, wzór pisma w sprawie przyznania ekwiwalentu za używanie własnych instrumentów czy rekwizytów, wzór pisma w sprawie przyznania nagrody rocznej dla pracowników zarządzających, wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy o dzieło, wzór pisma w sprawie przyznania nagrody jubileuszowej wyższego stopnia, wzór rejestru godzin realizacji zlecenia. Książka przygotowana została dla osób kierujących instytucjami kultury, takimi jak muzea, galerie sztuki, teatry, filharmonie, biblioteki, a także dla pracowników zajmujących się problematyką kadrowo-płacową w tych instytucjach. [www.ksiegarnia.beck.pl.].
Książka to kompleksowe opracowanie problematyki prawnej, z którą mierzy się na co dzień każdy specjalista ds. kadr w czasie wykonywania swoich obowiązków służbowych. Zadaniem publikacji jest zebranie i usystematyzowanie wiedzy z zakresu prawa pracy, niezbędnej do wykonywania tych obowiązków bezbłędnie i zgodnie z przepisami prawa. Usytuowanie stanowiska specjalisty ds. kadr w zakładzie pracy jest dosyć nietypowe, ponieważ jego zadaniem jest reprezentowanie interesu pracodawcy, w imieniu którego organizuje pracę pracowników. Z jednej strony specjalista ds. kadr podejmuje często decyzje niewygodne dla pracowników, np. układając rozkłady czasu pracy, plany urlopów, polecając pracę w niedziele i święta albo w zastępstwie nieobecnego pracownika. Z drugiej strony powinien on również dbać o interesy pracowników, np. korzystających z uprawnień rodzicielskich czy wnioskujących o świadczenia socjalne realizowane przez pracodawcę. Zakres zadań specjalisty ds. kadr sprawia, że musi on znać przepisy prawa pracy i korzystać z nich w codziennych, bieżących oraz strategicznych sprawach kadrowych. Wśród spraw kadrowych występują też sytuacje niestandardowe, rzadko spotykane, np. w zakresie kontroli trzeźwości pracowników warto wiedzieć nie tylko to, jak reagować, gdy pracownik stawi się w pracy w stanie wskazującym na stan po spożyciu alkoholu lub narkotyków, ale również jak można przygotować procedurę umożliwiającą profilaktyczne badanie stanu trzeźwości pracowników.
Prezentowana publikacja to najnowsze wydanie cenionego na rynku Komentarza, będącego szczegółowym opracowaniem przepisów ustawy z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465). Komentarz zawiera aktualny stan prawny oraz stanowi kompleksowe omówienie przepisów ustawy. Omówiono wszystkie kwestie zawarte w ustawie: stosunek pracy, wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia, obowiązki pracodawcy i pracownika, odpowiedzialność materialną pracowników, czas pracy, urlopy pracownicze, uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem, zatrudnianie młodocianych, bezpieczeństwo i higienę pracy, układy zbiorowe pracy, rozpatrywanie sporów o roszczenia ze stosunku pracy, odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika oraz przedawnienie roszczeń.
